Blake&Moutonun Üslubu: İdarəetmə matrisi
Müasir idarəetmədə liderlərin və menecerlərin uğuru onların həm insanları, həm də iş tapşırıqlarını balanslaşdırmaq bacarığından asılıdır. Lakin bu iki aspekt arasında balans yaratmaq heç də həmişə asan deyil. Əksər liderlər müəyyən bir idarəetmə üsuluna yönələrək ya insanlara, ya da tapşırıqlara daha çox diqqət yetirirlər. Bu isə tarazlığı poza bilir və nəticədə həm komanda daxilində narazılıqlar, həm də nəticələrdə problemlər yarana bilir. Blake&Mouton “İdarəetmə matrisi” bu problemləri görmək və həll etmək üçün mükəmməl vasitələrdən biridir.
Blake&Mouton “İdarəetmə matrisi” nədir?
Blake&Mouton İdarəetmə matrisi həm liderlik üslublarını, həm də menecerlərin davranışlarını və işə yanaşmalarını təsvir edən klassik bir modeldir. İlk dəfə olaraq 1960-cı illərdə Robert Blake və Jane Mouton tərəfindən təklif olunan bu şəbəkə menecerlərin insanlarla münasibətləri və vəzifələrə yanaşmaları arasında necə balans qurduqlarını anlamağa kömək edir. Bu şəbəkə menecerləri iki əsas meyar üzrə qiymətləndirir:
İnsan Yönümlülüyü (Şaquli ox) – Komanda üzvlərinin maraqlarını, inkişafını, sosial ehtiyaclarını və iştirakını önə çıxarmaq.
Tapşırıq Yönümlülüyü (Üfüqi ox) – Təşkilatın məqsədlərinə çatmaq, səmərəliliyi artırmaq və məhsuldarlığı yüksəltmək üzərində fokuslanmaq.
(Matris nümunələri)
Beş Fərqli Liderlik Üslubu.
Blake&Mouton Liderlik Şəbəkəsi menecerlər üçün faydalı bir diaqnostik vasitə kimi xidmət edir. Bu şəbəkə menecerlərə öz liderlik üslublarını anlamağa və onların güclü və zəif tərəflərini aşkar etməyə kömək edir.
1,1 – Zəif İdarəetmə: Həm işçilərə, həm də gördükləri işə qayğısı aşağı olan rəhbərlər, əməkdaşları ilə heç bir əlaqələri yoxdur. Belə bir liderlik stili, iş səviyyəsindən və ya komandalarının yaxşı olub-olmamasından narahat olmayan, biznes üçün zərərli ola bilər.
Zəif idarəetmə, az iş gedişatının və işçilərin motivasiyasının sıfıra enməsinə səbəb ola bilər.
9,1 – Tapşırıq İdarəetməsi: İdarəetmə matrisində 9,1-də olan bir lider işləri icra edən insanların əvəzinə tapşırıq idarəsinə daha çox önəm verir. Tapşırıq idarəsi, məhsuldarlığa çox diqqət yetirir, amma işçi məmnuniyyətini və rifahını nadir hallarda düşünür. Rəhbərlər işçilərin ehtiyaclarını nəzərə almadan, tapşırıqları yerinə yetirmək üçün ən səmərəli üsulları axtarırlar.
Tamamilə tapşırıq idarəsinə yönəlmiş rəhbərlər məmnun olmayan bir işçi qüvvəsi, zəif bir mədəniyyət və yüksək dövriyyə ilə nəticələnə bilər.
5,5 – Orta İdarəetmə: İnsanların və iş ehtiyaclarının balansını tapan bir rəhbər orta bir liderdir. İşçinin rifahını nəzərə alsa da, biznes məqsədlərini və komandalarını KPI-ləri yerinə yetirmək üçün motivasiya etmə ehtiyacını da başa düşür.
Orta səviyyəli liderlər insanların rifahı və işin tələbləri arasında daim balans yaratmağa çalışırlar. Bu da onların diqqətinin davamlı olaraq iki istiqamət arasında dəyişməsinə səbəb olur.
1,9 – “Country Club” idarəetmə: İnsanlara yüksək diqqət yetirilməsi və iş səviyyələrinə az diqqət verilməsi ilə xarakterizə olunur. Bu kateqoriyadakı birisi çox qayğıkeş bir lider ola bilər, lakin biznes məqsədlərinə diqqət yetirmədikləri üçün komanda əhəmiyyətli işlərdə geri qala bilər.
9,9 – Komanda İdarəçiliyi: Bəzi insanlar tərəfindən lider üçün ideal olaraq təsvir olunan komanda idarəçiliyi insanlara və istehsala kifayət qədər diqqət yetirir. İşçilərinə qayğı göstərərək, komandalarını mükəmməl nəticələr əldə etmək üçün motivasiya edə bilərlər.
Yaxşı bir liderin rəhbərliyi altında insanlar və iş harmoniyada olur və komandalar davamlı olaraq biznes məqsədlərinə nail olurlar.
Öz liderlik stilinizi anlamaq və inkişaf etdirmək, sizi daha effektiv bir liderə çevirə bilər. Blake&Mouton matrisi liderlərin insanlara və istehsala yanaşmalarını anlamaq üçün əla bir alətdir. Hər bir lider öz stilini müəyyən edərək komandasının rifahını və istehsalın artımını necə balanslaşdıra biləcəyini düşünməlidir.
